Het Nederlands is lang niet altijd makkelijk. Om het voor jou wat eenvoudiger en duidelijker te maken, deel ik maandelijks een taaltip. Deze maand taaltip #1: samenstellingen. Wat wanneer schrijf je twee woorden los en wanneer aan elkaar?

Alleen al in de eerste alinea komt dit dilemma al een paar keer voor. Wat zijn samenstellingen nou precies? Je spreekt van een samenstelling wanneer twee woorden samen een (nieuw) woord vormen. Zoals fietsenmaker of chipsfabrikant of groenvoer. Het laatste woord krijgt ook een hele andere betekenis met een spatie ertussen. Groenvoer hoeft niet per sé groen te zijn, maar groen voer gaat dan weer specifiek over eten dat groen is van kleur. Oeps! Om zulke foutjes te voorkomen, heb ik deze blog geschreven.

Standaardregel samenstellingen

De standaardregel is dat je alles aan elkaar schrijft. Dus groenvoer, fietsenmaker, chipsfabrikant of biologiedocent. Je mag wel een streepje toevoegen voor de duidelijkheid. Zoals: paprika-chipsfabrikant. Maar het zou niet Nederlands zijn als we ook op deze standaardregel weer uitzonderingen kennen. Er zijn drie belangrijke uitzonderingen die je moet weten.

Drie uitzonderingen

Er zijn dus drie uitzonderingen die goed zijn om te weten en die ik even bij langs ga.

  1. Een klinkerbotsing

Voor deze botsing hoef je de politie niet te bellen, maar als je niet oplet, krijg je straks wel op je kop van de grammar police. Er is namelijk nogal een rijtje met uitzonderingen hier. Ik neem even een woord als voorbeeld: na-apen. Als je dat zonder streepje schrijft, krijg je naapen. Oeps! De ‘aa’ die nu bij elkaar staat, hoort helemaal niet in dezelfde lettergreep. Dan doe je er een streepje tussen, zodat het weer duidelijk is. Meer weten over waar je nou wel en niet een streepje moet toevoegen? Bekijk dan deze lijst van Onze Taal eens. Nog meer voorbeelden: mango-ijs, live-opnames, media-aandacht.

2. Een naam

Om het duidelijk (of juist lekker ingewikkeld) te houden, gaat de regel ook anders als het om namen gaat. Namen houden hun spatie. Dus bijvoorbeeld: Albert Heijn-winkel of Albert Heijnwinkel. Je mag dan zelf kiezen of je nog een streepje toevoegt voor de duidelijkheid. Ik zou er in dit geval wel voor kiezen! Meer voorbeelden zijn: Tweede Kamerlid, Harry Potterboek, Van der Valkhotel.

3. Een afkorting, cijfer, of symbool

Dit is een geheel nieuwe categorie met ook afwijkende regels. In deze gevallen is een streepje weer verplicht. Zo blijft het duidelijk leesbaar! Voorbeelden: Willem II-fans, PSV-aanvoerder, 0,5l-pak, 30km-zone.

Laat je niet in de maling nemen!

Laat je hierin ook niet in de maling nemen door je tekstverwerker, zoals Word. Deze is oorspronkelijk natuurlijk Engels en lijdt ook in veel gevallen nog aan de ‘Engelse ziekte’. Of het staat simpelweg nog niet in de woordenlijst van je computer! Heb je nog steeds twijfels? De website van Onze Taal biedt vaak veel duidelijkheid, ook in specifieke gevallen. Raadpleeg anders een woordenboek of het Groene Boekje. Succes!

Heb jij een prangende taalvraag en wil je dat ik deze behandel? Stuur dan een mailtje naar contact@mediaprins.nl. Ik help je graag?

Meer hulp nodig? Ik kan ook jouw hele tekst (her)schrijven, zodat jij je kunt bezighouden met waar jij goed in bent. Lees hier wat ik voor jou kan betekenen.

Photo by Plush Design Studio on Unsplash